مدل یکپارچه سازی حمل و نقل عمومی جهت بهینه سازی زمان سفر و ارزیابی آن با استفاده از الگوریتم کلونی مورچگان بهبود یافته (مطالعه موردی: شهر کرج)

سیستم حمل و نقل مسافر، بخش تفکیک ناپذیر شهرها را تشکیل می دهد. رشد مناطق شهری و جمعیت آنها، سبب افزایش ارتباطات اقتصادی و اجتماعی شده و در نتیجه سبب افزایش تقاضای حمل و نقل می گردد که در نهایت با گذشت تقاضای حمل و نقل از حد ظرفیت معابر، تسهیلات مربوطه اشباع می گردد و کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ بنابراین با توجه به رشد اقتصادی و اجتماعی کلانشهرها، برنامه ریزی تسهیلات حمل و نقل درون شهرها و سیستم تغذیه کننده آنها ضروری خواهد بود. در تحقیق های گذشته بیشترین حیطه مورد بررسی نحوه ارتباط و طراحی تغذیه کننده ها بر اساس توابع هدفی در جهت کمینه کردن هزینه های کاربر و اپراتور و یا اعمال یکی از این دو بوده است. در عین حال در مطالعات پیشین توجهی به بافت شهری و نحوه شهرسازی و معابر شهری منطقه مورد مطالعه صورت نگرفته و محدودیت های اجرایی مسیر در نظر گرفته نشده است و میزان بهبود شبکه طراحی شده نسبت به وضع موجود ارزیابی نشده است . در پژوهش پیش رو به ارائه مدلی گام به گام و جامع جهت طراحی یک سیستم حمل و نقل عمومی یکپارچه و نوین پرداخته و با نگاهی چند وجهی به مسائل و معیار های حمل و نقل عمومی در کنار توجه به شرایط بافت شهری، ویژگی های معابر شهری مختص هر شهر و محدودیت های اقتصادی و اجرایی سیستم ها برای اختصاص به هر یک ازکریدور های شهری و با توجه به مطالعات جامع حمل و نقل شهری و برآورد میزان تقاضای سفر در سال افق طرح به طراحی مرحله ای شبکه یکپارچه و نوین حمل و نقل عمومی پرداخته و با اعمال روش های تصمیم گیری چند معیاره مانند فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(ahp) با لحاظ کردن معیار های اساسی و اصلی حمل و نقل عمومی و با عنایت به کاهش زمان سفر برای مسافرین؛ به مسیر ها و کریدور های شهری سیستم مطلوب و مناسب را اختصاص داده و به طراحی یک شبکه جامع، یکپارچه و نوین با سرعت عملکردی بالا و بهبود دهنده زمان سفر پرداخته شده است .پس از طراحی شبکه، ماتریس زمان سفر روی یال های شبکه و انواع تاخیر ها در شبکه حمل و نقل عمومی تشکیل و مقادیر آن تعیین و سپس برای ارزیابی شبکه یکپارچه پیشنهادی ارائه شده با استفاده از یکی از الگوریتم های فرااکتشافی قوی در مسایل شبکه ها و حل مسئله(vrp) یعنی الگوریتم کلونی مورچگان که با ارائه توابع پیشنهادی و با تغییر پارامتر های ثابت آن به پارامتر هایی پویا در زمان حل الگوریتم کلونی مورچگان؛ بهبودیافته است، کل شبکه یکپارچه پیشنهادی از لحاظ زمان سفر بین تمامی گر ه های موجود در شبکه (بین تمامی مبدا-مقصد های سفر در شبکه) مورد ارزیابی قرار گرفت و با زمان سفر سیستم های قدیمی حمل و نقل عمومی در افق طرح مقایسه گردیده است. در نهایت کاربرد مدل پیشنهادی در شهر کرج، سبب افزایش سهم حمل ونقل عمومی از 22 درصد به 55 درصد گردید. بدین ترتیب با بهبود زمان سفر مسافران و افزایش سهم حمل ونقل عمومی، مدل ارائه شده را می توان به عنوان مدلی کارا در برنامه ریزی های کلان حمل و نقلی مورد استفاده قرار داد.